سبد خرید 0
ورود / ثبت نام

ورود کاربر!

فراموشی رمز؟ ثبت نام
This site is protected by reCAPTCHA and the Google
Privacy Policy and Terms of Service apply.
  • خانه
  • ویکی وت

    دندان پزشکی

    بیماری ها

    • بیماری های باکتریایی

    دام بزرگ

    • اسب
    • گاو
    • گوسفند و بز

    طیور

    • بوقلمون
    • پرندگان زینتی

    پادکست

    دام کوچک

    • سگ
    • آموزش افتر افکت
    • گربه

    علوم پایه

    • فارماکولوژی
    • میکروبیولوژی

    اگزوتیک

    آبزیان

    گفت و گو

    • لایو
  • آکادمی

    وبینار های دام کوچک

    وبینار های دام بزرگ

    وبینار های طیور

    وبینار های علوم پایه

    وبینار های آبزیان

    وبینار های آفلاین

    ثبت نام در وبینار ها

    آزمون های آنلاین

    • ثبت نام در آزمون های آنلاین
    • ورود به آزمون
  • فروشگاه
    • همه کتاب ها
    • کتاب‌های انتشارات نوربخش
    • کتاب‌های مؤسسه‌ی مصباح
    • کتاب‌های دکتر اوستا صدرزاده
    • کتاب‌های دکتر آذین توکلی
  • تماس با ما

توکسوپلاسموز

انگل‌شناسی ، بیماری‌ها
Posted by نگین مهدوی
دی ۲۹, ۱۳۹۹
947 بازدید
توکسوپلاسموزیس - گروه دامپزشکی ایران

توکسوپلاسموز

مقدمه:

انگل داخل ­سلولی توکسوپلاسماگوندیی، عامل ایجادکننده ­ی بیماری توکسوپلاسموز در انسان و مهره ­داران خونگرم (زئونوز)، درسراسرکره­ ی زمین پراکندگی ­­دارد و اثرات مخربی را برروی انسان، دام و جنین آنها می­ گذارد؛ ابتلا به ­آن یکی از نگرانی ­های افرادی با سیستم ­ایمنی ضعیف، زنان­ باردار و صاحبان ­دام می ­باشد و دانستن چرخه­ ی زندگی این تک ­یاخته تا حد ­زیادی به پیشگیری از ابتلا به آن کمک­ خواهدکرد.

 

معرفی:

توکسوپلاسموز، بیماری­ بسیار گسترده ­ای می­ باشد که در سراسر جهان از آلاسکا تا استرالیا یافت شده است. طیف وسیعی از مهره ­داران خونگرم مانند: انسان، پستانداران، پرندگان و… را درگیر­کرده و عامل آن انگلی تک­ یاخته ­(تک سلولی) به­ نام توکسوپلاسما گوندیی از شاخه ­ی هاگ­داران است. چرخه­ ی زندگی این تک­ یاخته در بدن یک یا دو میزبان صورت می­گیرد (این انگل چند میزبانه ­ی اختیاری است یعنی می­تواند چرخه­ ی زندگی خود را در بدن یک  و یا دو میزبان تکمیل کند). این دسته از تک­یاخته ­ها سیر تکاملی جنسی (گاماگونی: لقاح ماکروگامت و میکروگامت) و غیر­جنسی (اندودیوژنی: جوانه زدن داخلی سلول­های دختری در سلول مادر) دارند. میزبان اصلی این انگل گربه­ ها هستند (تکثیرجنسی در بدن این میزبان انجام می­ شود) و میزبان ­های واسط آن پرنده، انسان، گربه، پستانداران ( همه­ ی مهره ­داران خونگرم) می­ باشند (تکثیر غیرجنسی دربدن این میزبان انجام می­ شود). سلول­­های حاصل از تولید­مثل جنسی این انگل­ را اووسیت می ­نامند و این سلول­ ها با خروج از بدن میزبان اصلی(گربه) بایستی مرحله عفونی ­زا شدن (اسپوروگونی) را طی­ کرده تا توانایی آلوده ­کردن دیگر میزبان­ها را کسب­ کنند و این عمل بسته به شرایط و دمای محیط در طی ۱-۵ روز خارج از بدن گربه انجام می­ شود (اسپوروله شدن). هر اووسیت اسپوروله شده (عفونی) حاوی دوساختار به­نام اسپوروسیست که هرکدام از اسپوروسیست­­ ها حاوی چهارساختار دیگر به­نام اسپوروزوئیت می­ باشند. به این مدل اووسیت­های عفونی، اووسیت ایزوسپورایی گفته می­شود.

 

 انتقال وچرخه­ی زندگی:

چرخه­ ی زندگی توکسوپلاسما گوندیی حاوی دو مرحله­ ی خارج روده ­ای (فاز توکسوپلاسمیک) و داخل روده­ای (فاز ایزوسپوریک) است.

۱: مرحله خارج روده­ای:

اووسیت ­های عفونی­ شده حاصل از مدفوع گربه­ وگوشت ­های خام آلوده به کیست­ های نسجی (برادی­زوئیت) با بلع میزبان ­های واسط خورده­ ­شده، وارد دستگاه­ گوارش می­شوند و تحت اثر آنزیم ­های گوارشی اسپوروزوئیت ­ها و برادی­زوئیت­ ها آزاد­ گشته و به اپیتلیوم (بافت پوشاننده داخلی) روده حمله می­کنند، سپس وارد جریان خون و لنف شده و به تمامی اندام های بدن به خصوص عضلات، کبد، قلب، چشم و مغز می­روند،  وارد سلول­ های هسته ­دار اندام­ها شده و ایجاد اجسامی به نام تاکی ­زوئیت (نام­گذاری به علت سرعت زیاد تکثیر انگل دراین مرحله) می­کنند که آنها از طریق تقسیمات غیر جنسی (جوانه­زدن داخل سلولی) کیست­ هایی از جنس سلول­های میزبان به نام کیست کاذب ایجاد می­کنند (در مرحله حاد بیماری ایجاد می­شود). سیستم ­ایمنی در این مرحله هنوز فعال نشده است. زیاد­شدن تعداد انگل­های داخل­ سلولی موجب پاره­­ شدن کیست، آزاد­شدن تاکی­زوئیت ­ها و نکروز (مرگ سلول) بافتی می­شود و مجددا کیست­ های­ کاذب دیگری در بدن ایجاد می­کنند؛ نهایتا با فعال شدن سیستم ­ایمنی، تاکی­زوئیت­ ها وارد مرحله برادی­زوئیت می­شوند. درواقع با فعال­شدن ­ایمنی بدن، دراطراف تاکی­زوئیت‌های درون سلول‌های هسته­ دار، غشای مقاومی تشکیل می‌شود تا انگل بتواند در برابر سیستم­ ایمنی مقاومت­ کند که در­این حالت به سلول، کیست­ نسجی(بافتی) یا حقیقی و به تاکی­زوئیت‌های درون کیست نسجی برادی­زوئیت (علت نام­گذاری، سرعت تکثیر کم انگل دراین مرحله) گفته ­می­شود. این کیست­ها در مرحله مزمن بیماری ایجاد می‌شوند و در با­فت­های میزبان تا سال­ها باقی می­مانند.

۲: مرحله داخل روده­ای:

این مرحله در بدن گربه انجام می­شود. گربه از راه ­خوردن کیست ­کاذب، کیست نسجی و یا اووسیت عفونی شده مبتلا می­شود؛ پس با این تفاسیر گربه می­تواند هم میزبان اصلی و هم میزبان واسط باشد. درصورتی که گربه گوشت­ یا نسوج حاوی کیست ­را بخورد (خوردن جوندگان یا گوشت وضایعات نشخوارکنندگان ، طیور و…) بیماریزایی مانند دیگر میزبان ­های واسط خواهدبود اما اگر گربه ­ها اووسیت­های عفونی شده را بخورند کل چرخه­ ی زندگی به شکل روده ­ای خواهد­بود و در اپیتلیوم روده­ ی باریک (ژئوژنوم وایلئوم) پس از چند تکثیر غیر­جنسی وجنسی، نهایتا با ایجاد میکرو و ماکروگامت، لقاح آن­ها و ایجاد تخمک (اووسیت) در سلول­ های روده ­ای، رها شدن اووسیت ­ها به داخل روده گربه (چرخه­ ی جنسی=میزبان اصلی) و با خروج آن­ها از بدن چرخه­ ها تکرار می­شوند.

پس بطورکل سه مرحله عفونی­ زا درسیرتکاملی این انگل وجود­دارد:

۱.تاکی­زوئیت­ها (درون کیست کاذب) ۲.برادی­زوئیت­ها (درون کیست نسجی) ۳. اسپوروزوئیت­ها (موجود در اووسیت­های عفونی)

 

بیماریزایی و علائم بالینی:

از آنجایی­که تاکی­زوئیت ­ها به بافت ­های میزبان واسط آسیب می­زنند بیماریزایی و علائم بالینی بستگی­ به: ۱.تعداد تاکی­زوئیت ­های رها­ شده در بدن ۲.توانایی سیستم­ ایمنی میزبان در محدود ­ساختن تاکی­زوئیت ­های رها شده ۳. ارگان­ آلوده شده توسط کیست­ های آنان بستگی دارد.

در حیوانات بالغ چون اجزای سیستم ­ایمنی، تاکی­زوئیت ­های رهاشده در بدن را به ­خوبی کنترل ­می­کنند. معمولا عفونت به­ شکل تحت ­بالینی است (وقوع پاسخ ایمنی بدن بدون بروز بیماری با علائم آشکار)؛ درحالیکه در حیوانات جوان خصوصا توله ­سگ­ها، بچه ­گربه ­ها و بچه­ خوک ­ها و یا حیواناتی که نقص سیستم ­ایمنی دارند، تاکی­زوئی ت­ها در اندام ­های مختلف پخش­ می­شوند و بسته ­به نوع ارگان می­توانند: پنومونی بینابینی (التهاب بافت بینابینی ریه)، میوکاردیت (التهاب عضله قلب)، نکروز کبد (مرگ سلول­های کبدی)، مننگوانسفالومیلیت (التهاب بافت مغز و نخاع به همراه التهاب پرده ­های مننژ پوشاننده آنان)، آسیب ­های چشمی، بزرگ­ شدن عقده­ های لنفاوی و التهابات عضلانی را ایجاد کنند.

در نتیجه علایم بالینی مربوط به این بیماری عبارت­ اند از: تب، اسهال، سرفه، سختی در­تنفس، زردی، صرع و مرگ.

همچنین این انگل عامل بسیار مهم سقط جنین و  مرده ­زایی در انسان، بز وگوسفندان است. در صورتیکه آلودگی در دوران بارداری باشد تاکی­زوئیت ­ها از راه جریان خون به جفت رسیده و با نکروز آن (مرگ سلول­ها) ارتباط مادر با جنین را قطع می­کنند و یا ممکن است وارد بدن جنین شده و در بافت­های مختلف آن نکروز ایجادکنند.

در انسان مادرانی که قبل از حاملگی مبتلا می ­شوند در بارداری پیش­رو سقط نمی­کنند و اختلالی در جنین شان به­ وجود نمی ­آید و از طرفی با فعال ­شدن ایمنی بدن در برابر ابتلای مجدد مقاوم می­شوند مگر آنکه در دوران بارداری ایمنی بدنشان ضعیف شود (مانند ابتلا به بیماری­های سرکوب ­کننده سیستم ­ایمنی)؛ اما اگر مادران در دوران حاملگی آلوده شوند درصورتی که قبلا آلوده نشده­ باشند، بسته به مدت زمان بارداری، این انگل می­تواند موجب سقط ­جنین و یا علائمی ازجمله: آب ­آوردگی مغز، اختلالات عصبی، ضایعات چشمی و کوری در جنین شود.

 

تشخیص:

تشخیص این بیماری به کمک روش ­های بیولوژیک، سرولوژیک و هیستولوژیک می­باشد. علائم ­بالینی توکسوپلاسموز فقط خاص این بیماری نمی ­باشند و نمی ­توانند دلیلی ­محکم برای ابتلا قطعی به این انگل محسوب­ گردند. با انجام تست الایزا، روش هماگلوتیناسیون غیرمستقیم، سنجش آنتی ­بادی فلورسنت غیرمستقیم و بررسی میکروسکوپیک مقاطع بافتی و مشاهده تاکی­زوئیت و برادی­زوئیت و همچنین بررسی ترشحات­ گرفته شده از جنین­ سقط ­شده و تزریق به صفاق موش که ­درصورت وجود این­ انگل بعد از چند روز پریتونیت (التهاب صفاق) ایجاد می­شود و انگل به­ شکل تاکی­زوئیت درصفاق پدیدار شده و حدود ۸ هفته بعد در مغز موش کیست حاوی برادی­زوئیت دیده­ می­شود، میتوان ابتلا به این بیماری را تشخیص ­داد.

 

درمان:

در انسان: سولفادیازین (ضدکیست­ های بافتی) و پری متامین (ضدتاکی­زوئیت) و مصرف این دو دارو باهم اثر یکدیگر را تقویت می­کنند و بیشتر در فاز حاد بیماری تجویز می­شوند. همچینین استفاده از دارو­ی اسپیرامایسین در زنان باردار.

در حیوانات: از داروی کلیندامایسین دردرمان توکسوپلاسموز گربه ­ها و سگ ­ها استفاده می ­شود.

 

پیشگیری:

توکسوپلاسما گوندیی یکی از عوامل مهم بیماریزای مشترک بین انسان و دام است (زئونوز). اکثر انسان­ های کره ­ی زمین در معرض ابتلا به این بیماری هستند و ابتلا به این بیماری یکی از نگرانی ­ها­ی بزرگ افراد دارای نقص سیستم ایمنی (بیشتر به علت مشکلات عصبی و مغزی ناشی از کیست های بافتی) و زنان باردار (آلودگی جنین و یا سقط جنین) محسوب می ­شود. دراصل آلودگی در این کیس­ ها به علت مصرف گوشت خام و نپخته یا بلع تصادفی اوسیت های عفونی ناشی از مدفوع گربه است؛ بدین منظور برای پیشگیری باید افرادی ­که با گوشت سروکار دارند، مرتبا دست­هایشان را بعد هربار تماس با آب و صابون شسته و همچنین تخته گوشت، سینک ظرفشویی، چاقو، چرخ ­گوشت و دیگر وسایلشان را با مواد شوینده تمیزکنند. زیرا اشکال مختلف این انگل که درگوشت وجود دارند با شستن با آب و صابون و همچنین با سرما وگرما زیاد (کیست­ های بافتی گوشت با گرمای ۶۷ درجه و سرمای ۱۳- درجه سانتیگراد) و با اشعه ­ی گاما از بین میروند پس بایستی گوشت قبل از مصرف به خوبی با دمای حداقل ۶۷ درجه سانتی گراد پخته شوند و از تست کردن گوشت در حین پخت خودداری شود.

زنان باردار بایستی از تماس با باکس مدفوع گربه ­ها، خاک و گوشت خام اجتناب کنند و درصورتی که از سلامت آن حیوان مطمئن نیستند به آن حیوان دست نزنند و درصورت تماس فورا دست­های خود را با آب و صابون به ­خوبی بشویند.

برای تغذیه حیوانات ­خانگی از غذاهای پخته­ شده، خشک و یا کنسرو شده استفاده شود. باکس ­های مدفوع گربه ­ها بایستی روزانه تخلیه ­شده و تمیز شوند. بهتر­است درصورت تماس با خاک مانند رسیدگی به باغچه­ ها ازدستکش استفاده شود. سبزیجات قبل ازمصرف به­ خوبی شسته شوند زیرا ممکن ­است آلوده به مدفوع گربه باشند.

تاکنون هیچ واکسنی برای پیشگیری از توکسوپلاسموز دردام و انسان ساخته نشده ­است.

 

منبع:MSD vet manual

اشتراک گذاری:
Tags: توکسوپلاسموزیس
About نگین مهدوی

دانشجوی دکتری عمومی دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

سایر نوشته های نگین مهدوی

مطالب زیر را حتما مطالعه کنید

پيومتر در سگ - گروه دامپزشکی ایران

پیومتر در سگ

  بررسی اجمالی   پیومتر یا عفونت رحم یکی از...
اضافه وزن در سگ ها - گروه دامپزشکی ایران

اضافه وزن در سگ‌ها

  اضافه وزن در سگ ها اضافه وزن یکی از...
واکسن کرونا

انجام تست یکی دیگر از واکسن‌های کرونا بر روی میمون

یکی از شرکت‌های دانش بنیان تولید واکسن کرونا بر پایه...
سندرم فانکونی - گروه دامپزشکی ایران

سندروم فانکونی (Fanconi syndrome)

در سگ‌ها نیز مانند انسان مشکلات کلیوی می‌تواند بسیار خطرناک...
کلیسی ویروس گربه سانان

کلسی ویروس گربه سانان

کلسی ویروس گربه سانان   کلسی ویروس گربه سانان ویروسی...
بوتولیسم - گروه دامپزشکی ایران

بوتولیسم، از اول تا آخر!

بیماری بوتولیسم چکیده بیماری بوتولیسم ناشی از جنس­ کلستریدیوم بوتولینوم...
قدیمی تر سندروم فانکونی (Fanconi syndrome)
جدیدتر تراکم مواد معدنی در استخوان

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

جستجو
Search for:
محصولات
  • نخستین سمپوزیوم ملی و مجازی طب داخلی و جراحی گربه سانان
  • اسهال و استفراغ مزمن در سگ‌ها
  • اورژانس‌های جراحی محوطه شکمی در سگ و گربه
  • سمینار حضوری مدیریت کسب‌وکار در دامپزشکی
نوشته‌های تازه
  • ایمپتیگو در سگ ها
  • جراحی جسم خارجی در حیوانات خانگی
  • اصول نگهداری صحیح از حیوانات خانگی
  • اختلالات گوارشی سگ ها
  • بیماری التهاب روده در سگ و گربه
Search for:
گروه دامپزشکی ایران

گروه دامپزشکی ایران با هدف ارتقا سطح آموزش دامپزشکی در سال ۱۳۹۸ ایجاد شد | درباره‌ی ما بیشتر بخوانید…

فهرست منو
  • وبینار ها
  • فروشگاه
  • وبلاگ
  • تماس با ما
  • درباره ما
مجوز ها

تمامی حقوق برای گروه دامپزشکان ایران محفوظ می باشد.


سبد خرید


حساب کاربری

صفحه اصلی

فروشگاه


آکادمی

دریچه‌ای رو به ایده‌های نوین! رد کردن

جستجو

جستجو با زدن Enter و بستن با زدن ESC

درج/ویرایش پیوند

نشانی مقصد را وارد نمایید

یا پیوند به محتوای موجود

    معیاری برای جستجو مشخص نشده است. نمایش دادن آخرین موارد. جستجو کنید یا برای انتخاب موارد، از کلیدهای جهت بالا و پایین استفاده کنید.