مقدمه

بیماری‌های‌‌‌ همستر ممکن است به دلایلی همچون عدم نگه‌داری صحیح، وراثت و همچنین در اثر آلودگی به وجود آیند.

دراین میان بیماری‌های باکتریایی یکی از دلایل مهم عوارض، مرگ‌و‌میر و خسارات اقتصادی درهمستر ها هستند.

در این جا به‌ ۲ مورد از این بیماری‌ها می‌پردازیم:

Proliferative ileitis

Proliferative ileitis بیماری تورم پرولیفراتیو ایلئوم نوعی بیماری باکتریایی مسری در همسترها می‌باشد. به علت اسهال و مرطوب شدن قسمت خلفی بدن همستر به این بیماری دم خیس نیز گفته می‌شود؛ بنابراین اسامی دیگر این بیماری عبارت است از:

Wet tailو Regional Enteritis وTerminal Ileitis

Atypical Transmissible Ileal Hyperplasia

عامل این بیماری به طور دقیق معلوم نیست؛ اما باکتری‌هایی نظیر  Escherichia coli ،Campylobacter spp  وChlamydia  درایجاد این بیماری دخیل می‌باشند.

ریسک فاکتورها

–استرس (که ناشی ازحمل ونقل، پروتکل آزمایشی و…)؛

– ازدحام جمعیت؛

–تغذیه ناکافی یا تغییرناگهانی جیره غذایی؛

–بهداشت ضعیف؛

-انتقال ازطریق faecal-oral route از راه فومیت‌ها یا تماس مستقیم با یک همسترآلوده صورت می‌گیرد.

علایم بالینی

اسهال، بی‌اشتهایی، دهیدراتاسیون، کسلی و بی‌حالی، عدم تعادل، تحریک پذیری، کاهش سریع وزن، لاغری مفرط، خز مرطوب و ژولیده درناحیه دم و شکم، هایپوترمی، اتساع شکمی، تشنج.

اگرIntussusception  (تلسکوپی شدن)، (نوعی درگیری روده کوچک ) رخ دهد، باعث انسداد روده می‌شود که ممکن است خون در اطراف مقعد یافت شود.

در موارد مزمن این بیماری ممکن است توده‌های قابل لمس شکمی به علت ضخیم شدن ایلئوم و وجود آبسه‌ها و غدد لنفاوی بزرگ رویت گردد.

تشخیص

۱) براساس علایم بالینی

۲) براساس یافته‌های میکروسکوپی:

– افزایش قابل توجه ضخامت مخاط به علت هایپرپلازی کریپت و پرزهای اپیتلیوم

– از بین رفتن ساختمان ویلوس

– نکروز ویلار

– التهاب لامینا پروپریا

– آبسه کریپت

– ادم مخاطی و هایپرپلازی لنفوئید

– افزایش هم زمان در فعالیت میتوزی و نارسایی در کریپت اپیتلیوم

۳) براساس یافته‌های کالبد گشایی:

-هایپرمیا سروزی

-بزرگ شدن و پرشدن غدد لنفاوی ایلئوسکال و مزانتریک

-Intussuspection (نوعی درگیری روده کوچک) یا پرولاپس رکتوم نیز ممکن است رخ دهد و پریتونیت یک نتیجه مکرر است.

درمان

– استفاده از مایعات و رفع اسیدوز

– تتراسایکلین خوراکی به میزان ۴۰۰ میلی‌گرم در هر لیتر آب آشامیدنی به مدت ۵ تا ۱۰ روز به همراه کائولین و پکتین خوراکی

– اریترومایسین به میزان نیم میلی گرم در ۳/۸ لیتر آب آشامیدنی

Tyzzer disease

بیماری تیزر یک بیماری عفونی است و عامل آن باکتری Clostridium piliforme می‌باشد.

انتقال این بیماری از طریق fecal-oral route و با خوردن مدفوع آلوده ایجاد می‌شود.

همچنین‌‌ این بیماری درهمسترهای جوان و همسترهایی که تحت استرس هستند شایع‌تر می‌باشد.

تشخیص براساس

۱) علائم بالینی:

غالباً عفونت‌ها بدون علائم بالینی اند و تا زمان استرس همستر بیماری بروز پیدا نمی‌کند.

– اسهال (حالت کاملاً آبکی و زرد رنگ)

– دهیدراتاسیون شدید

– حالت قوز

– خشن شدن موها

– گوشه گیری از دیگرهمسترها

– ضایعات در کبد، روده و قلب

**شایع ترین ضایعات کبدی شامل هپاتومگالی و مولتیفوکال هپاتیک نکروز می‌باشد.

**ضایعات در قلب به صورت چندین گره سفید مشاهده می‌شود.

**روده و سکوم به صورت باد کرده پر از گاز می‌شود.

**در برخی موارد هایپرمیا و خونریزی روده رخ می‌دهد.

۲) یافته‌های میکروسکوپی

-در رنگ آمیزی H&E مقطعی از کبد، نکروز ناحیه کانونی احاطه شده به وسیله نوتروفیل‌ها و تعداد کمتری از مونوسیت‌ها دیده می‌شود.

-خارج از مرز سلول‌های التهابی، سلول‌های کبدی در حال مرگ هستند (فلش سفید) به نظر می‌رسد تعداد ائوزینوفیل‌ها بیشتر از سلول‌های کبدی نرمال است.

– ضایعات میکروسکوپی در روده شامل مخاط اپیتلیوم نامنظم و التهاب مخاطی و ادم زیر مخاطی مشاهده می‌شود.

*ارگانیسم C.piliforme را می‌توان در مخاط یا کریپت اپیتلیوم مشاهده کرد.

۳) آنتی‌بادی خاص در برابر C.piliforme ممکن است برای شناسایی این باکتری در قطعات بافتی در آزمایش ایمونوفلورسانس استفاده شود.

تست‌های سرولوژیک برای بیماری تیزر در دسترس است و می‌توان همستر های با بیماری ساب‌کلینیکال را شناسایی کرد.

درمان وکنترل

-همانند Proliferative ileitis درمان با آنتی‌بیوتیک می‌تواند شیوع بیماری تیزر را کنترل کند.

-جدا کردن همستر های بیمار از سایرین

-بهبود بهداشت با تمیز کردن محیط با سفید کننده و اسپری کش موثر

**فقط همستر هایی که از نظر سرولوژی منفی باشند می‌توانند در کلونی نگهداری شوند.