خاتم دکتر زمانی که شما رشته دامپزشکی رو قبول شدید عکس اعمل اطرافیانتون نسبت به انتخاب شما نسبت به ورود شما به رشته دامپزشکی به عنوان یک خانوم چی بود؟
+خوشحال بودم به دوعلت
نمیخوام بگم ما خوانواده روشنفکری بودیم و اینجور حرفا
ما تو خوانوادمون داشتیم کسایی که که دامپزشکی بخونن ولی اینکه طبابت بالینی کنه نه…
یعنی دامپزشکانی که در اطرافیان و دوستان ما کار میکردن مثل خانوم غلامی که از استادان خوب من هستن و انشاءلله هرجا هستن سالم و سلامت باشن از بستگان من بودن و ایشون استاد اناتومی دانشگاه شیراز بودن و اگر جسته و گریخته دامپزشکانی داشتیم مثلا در فیلد دام بزرگ مشغول بودن…
بیشترین خوشحالی من و خانوادم این بود که دکترا قبول شده بودم ولی اون ها تصورشون و انتظارشون این بود که من پزشکی قبول میشم
-بسیار عالی انشاءلله که همیشه موفق باشید…

خانوم دکتر ، کلا خانوم ها برای موفقیت در رشته دامپزشکی باید خودشون رو محدود بکنن به انتخاب یک قیلد خاص یا نه در هر زمینه از رشته دامپزشکی میتونن موفق باشین؟
+ببینین تو سال های اخیر اتفاقاتی که در ایران افتاده همگام با دنیا بود تقریبا…
من کلاس ها و دانشگاه هایی که خارج از ایران رفتن خیلی میبینم برعکس اینجا خانوم ها جمعیت کثیری از کلاس رو تشکیل میدن و توی ایران اخیرا این اتفاق افتاده …
من بعضی دانشگاه ها و ورودی ها من میبینم اگه مساوی نباشه حتی بیشتر هم ممکنه باشه نسبت به دانش اموزان پسر
بنابر این حالا من ایران رو نمیگم چون نمیدونم انتخاب و تفاوت جنسیتی وجود داره یا نه …من هیچ چیزی به طور کامل نمیدونم
که احتمالا همه بر اساس رتبه قبول میشن
ولی در خارح از کشور میبینیم که تمایل دختر ها به دامپزشکی خیلی زیاده و علاقه دارن و اون ها نشون دادن که در همه ی فیلد ها حتی( equine )، فیلد اسب و تخصص های اسب ، پرکتیشنر های اسب ،ازپرکتیشنر های خوب های دنیا خانوم ها هستن
یعنی واقعا هیچ محدودیتی نداره

–بسیار عالی پس در هر زمینه ای خانوم ها میتونن موفق باشن و هیج گونه محدودیت و انحصاری براشون وجود نداره?
+نه اینکه کاملا محدودیتی وجود ندارد،چرا وجود دارد…
-منظورم در زمینه ی موفقیت بوده
منظورم اینه که فقط در فیلد دام کوجک فعالیت بکنن و منظورم چنین چیزی بوده
+نه، در زمینه موفقیت به نظر من و تجربه ای که من داشتم از گذشته بله محدودیت وجود دارد
در خواندن و کسب تحربه اش خیر… اما در کار کردن بله….
من هرگز جرعت نمیکنم که چهار صبح تنها ۲۰۰ کیلومتر رانندگی کنم تا برم به اسبداری یا گاوداری و گاوی رو سزارین کنم حتی اگه در توانم باشه…
حالا شاید من ترسو باشم شاید من مال دوره ای بودم که شاید جسارتمون کمتر از هم نسل های شما باشه(جوانان امروز)
فکر میکنم بچه های امروزه شجاع تر و با جرئت تر هستند و تا نصف شب بیرون می مانند….
من واقعا تصور اینکه من شب برم بیرون و جایی که بخوام طبابتی رو انجام بدم،بله این محدودیت هست چرا قبولش نکنیم…
ولی واقعا تحصیلش در دانشگاه قطعا هیج محدودیتی نیست…

در حال حاضر در فیلد تخصص جراحی از خیلی از همکاراتون در حال حاضر موفق تر و پیشرو تر هستید. علی ایّ حال خانوم دکتر نظر شما در ارتباط با فعالیت خانوم ها در رشته دامپزشکی چی هست؟
+خواهش میکنم این لطف و بزرگواری شماست که اینطوری میگید
منم مثل خیلی از همکاران دیگم فقط تلاش کردم
خیلی سخت بود اره
میدونید راستش حرف زدن راجبش یکم سخت تره تا اینکه حالا بخوام برگروم نگاه کنم…
بخاطره اینکه باید خیلی محافظ کارانه صحبت کنم تا به کسی بر نخوره و هیچ دستگاه و سیستمی زیره سوال نره…
ولی واقعا سخت بود الالخصوص کسایی که منو دیدن و میشناسن میدونن که من جثه خیلی بزرگی هم ندارم که حالا بخوام گاو توشه کنم:)
هم کلاسی های اقا هم باید همینکار ها رو میکردن و من هم باید میکردم فرقی نمیکرد….
اگر قرار بود تشریح ابستنی داده بشه در امتحان عملی مامایی از همه ما این سوال رو میپرسیدن
واقعا سخت بود و اون موقع هم مثل الان نبود مثلن ما دختر ها پنج شیش نفر اون گوشه کلاس بودیم و پنجاه و پنج تا پسر تو ورودی ما بود به عنوان مثال دارم عرض میکنم…
بسیار سخت بود ، ما باید به سختی عبور میکردیم تا بتونیم فعالیتی رو انجام بدیم یا ما به سختی کار ها رو میدیدیم
اینجوری هم نبود که خانوم ها احترام خاصی داشته باشن، میگم که باید با احتیاط صحبت کنم و حواسم باشه
هم سن و سال های من اگر تو این لایو باشن شاید یادشون بیاد

یک نفر پرسیده بود چند سالتون هست؟
من چهل و دو (42) سالمه و ورودی سال 57 بودم…
اون موقع ها اینطور نبود که ما دختر ها شجاعانه تر و جثور تر باشیم. ترسو تر و خجالتی تر بودین، همیشه گوشه وایمیستادیم ،اینکه از ما بخوان چیزی رو بریم ببینیم و واقعا سخت بود
تا اینکه فارغ تحصیل شدم و توی فارغ تحصیلی هم او اوایلش مخصوصا بخاطر اینکه هم کلاسی های من اکثرا آقا بودن ، همه اون کسایی که قبل از من قبول شده بودن اقا بودن
شاید با اینکه حتی استاد من باور به اینکه خانوم ها جراحی کنن نداشتن
باز برای اینکه بتونم بهشون ثابت کنم که من میتونم و میفهمم که شما دارید چی میگید
و خدارو شکر من زبانم خوب بود و به راحتی میتونستم کتاب های text رو بخونم و همین باعث میشد من کمی سریع تر از هم کلاسی هام جلو برم
به هر حال خیلی سخت بود تقریبا میتونم الان بگم چهل و دوسالمه و از هجده سالگی که وارد این عرصه شدم تا الان هر روز دارم سعی میکنم خودم رو ثابت کنم
یعنی روزی نبوده که مجبور نبودم که بگم من میتونم بسپارید به من ، من میتونم… 🙂
یعنی این سختی رو هر روز چشیدم و هر روز درک کردم
لحظه ای که پشت فرمون نشستم و لحظه ای که از در پارکینگ دارم میرم بیرون و موقع خرید کردن اینکه الان از من میزنن جلو و من نادیده گرفته میشم وهمیشه این مشکلات رو ما خانوم ها داریم
اگر که بگیم نداریم ویا اینکه اقایون بگن که نه بابا اختیار دست شماست و تو طلاق همه چیز رو شما میبرید و اینجور چیز ها زیاد میشنویم
در عمل ما باید جوری نشون بدیم که بله ما میتونیم و بله خیلی سخت بوده و این هم حواب سوال شما

چرا رشته دامپزشکی رو برای تحصیل انتخاب کردید؟
والا… من انتخاب نکردم، انتخاب شدم
من در ابتدا علاقه ای به این رشته نداشتم…
من ورودی سال ۵۷ هستم در دانشگاه شیراز
خب خیلی کنکور سخت بود
خیلی سعی میکردیم درس بخونیم

ولی اون موقع رسم بود اول پزشکی بعد دندون پزشکی بعد داروسازی بعد دامپزشکی و در ادامه بقی لیسانس ها…
خب من انتخاب رشته کردم و در این رشته قبول شدم
چون من از شیراز و اب هواش خوشم میومد ولی من از این رشته شناختی نداشتم و علاقه خاصی هم نداشتم و حتی من فرق بین گوسفند و بز رو هم دقیق نمیدونستم تا اینکه رسیدم سال دوم و تو درس اصول معاینه و آروم آروم رفتیم جلوتر…
من به شدت از سگ و گربه میترسیدم و این ها رو دارم میگم به کسایی که الان ترس دارن از حیوون
من تا سال پنجم(۵) نه دست به سگ زده بودم نه گربه
به شدت می ترسیدم
ما دسشویی هایی داشتیم تو خونه های قدیمیمون همیشه کابوس من این بود نکنه اونجا گربه باشه من بخوام برم
من همیشه از گربه خیلی بیشتر از سگ حتی میترسیدم
تا سال ۵ هم دست نزده بودم بهشون ولی درسخون بودم
خیلی دزس خون بودم
ولی تو ذهنم نبود که قراره طبابت کنم
فک می کردم که من احتمالا یک رشته آزمایشگاهی ، صنایع غذایی یا کیلیکال پاتولوژی میخونم یه چیزایی شبیه این که قرار نیست به حیوون دست بزنم
علی رغم این که تو درسا خیلی نمره خوبی میگرفتم ولی با این وجود باز هم دست به حیوون نزده بودم تا معاینه و طبابت کنم.
اینا همرو دارم برای کسایی میگم که از سال دوم و سوم خیلی اضطراب دارن حتی سال چهارم(۴) که کار اموزی هم نرفتن میپرسن…

یکی از دوستان هم پرسیدند برای آمادگی ازمون تخصص باید روی چه منابعی تمرکز کرد؟
خب این سئوال خوبیه ولی جواب مشخص و قاطعی نداره
برای جواب به این سئوال من اول از بچه ها میپرسم خب شما میخوایین کجا قبول بشید؟!مثلا اگر بگن شیراز من در جوابشون میگم شما باید اول جزوات همون دانشکده رو بخونید
مثلا میگن فوزوم رو بخونیم؟ من مسلما میگم نه چون بهتره الان تو این بازه ی زمانی کم وقتت رو نزاری رو این کتاب…

ای کاش اتفاقی بیوفته و رفرنس هایی از سوی وزارت علوم معرفی بشه و بگن که دقیقا همین هارو بخونین و از همین ها سئوال میاد
اگر بخوان دانشگاه شیراز قبول بشن باید جزوات تمامی اساتید دانشگاه شیراز رو بخونن و کتاب جراحی دام بزرگ و جزوات جراحی معروف ایران و جزوه و کتاب دام کوچک من رو هم بخون که سال بعد ادیشن دومش میاد و کاملتر هم هست با عکسهای بیشتر. جزوه اصول جراحی که از اساتید دانشگاه های خوبی مثل شیراز و مشهد و… رو بخونن… برای مثال جزوه جراحی دکتر وصال از شیراز همیشه از بهترینها بوده… چون دانشگاه شیراز در بحث بیهوشی بسیار عالی هست… و تبریز و ارومیه و… همونطور که هرجای کشور در یه مبحث خاصی عملکرد بهتری داره…

و خیلی اوقات میپرسن بچه ها که مقاله داشته باشیم یا نداشته باشیم و…؟
شما در زمان فارغ التحصیلی زمان زیادی برای مطالعه و جزوه نویسی و کتاب نویسی و کار عملی و مقاله نویسی و همه ی اینهارو باهم ندارید مسلما… من اگر جزو ازمون گیرنده ها باشم به ازمون کتبی نگاه میکنم البته اگر درست و منصفانه گرفته شده باشه و در زمان مصاحبه به استایل و شخصیت و ادب و فیزیک و منش و رفتار اون فرد نگاه میکنم… چون با توجه به تجربه خودم در ایران خیلی به رزومه اعتمادی ندارم و به قوا یکی از اساتیدم که می فرمودن عطسه کردی هم بنویس 🙂 فلذا مثل همه جای دنیا اون رزومه که درواقع یعنی خود گنده کردن و شاید خیلی واقعی نباشه… پس نگران نباشید چون همه مثل هم این مشکل کم بودن وقت رو داشتید…

خانم دکتر چه چیزی باعث شد که به دندانپزشکی در دامپزشکی رو بیارید ؟ آیا صرفا علاقه بوده و یا آینده ی کاری ای که متصور بودید؟
خب از اونجایی که من همیشه شاگرد اول بودم و رتبه اول بودم و اینها و این یک حسی به ادم میده که همونطور که اسکندر مقدونی میگفته برای مثال نفر سوم وقتی اسمش رو میخونن با افتخار میپره رو سکو چون رقابت رو از نفرچهارم برده و نفر دوم از نفر اول باخته و کمی ناراحته و نفر اول هم که کاملا مفتخره و با افتخار بیشتری مدالش رو میگیره… و خیلی ها شاید این حس کمالگرایی من رو در کنن و همینها باعث شد که فکر کنم اگر قراره اول باشم و بهترین باشم نمیتونم فقط جراح باشم و مارکت دام کوچیک رو داشته باشم و به همین دلیل فکر کردم و با یک دندانپزشک خیلی خوش اخلاق در مینسوتای امریکا اشنا شدم و همین نقطه عطف من شد و باعث شد من علاقه پیدا کنم به این فیلد و با تمام ترس هام علاقمند به بخش دهان و دندان حیوانات شدم…

کسی که قصد داره در این حوزه فعالیت کنه چطور باید دانشش رو کسب کنه و وارد این حوزه بشه؟
خب این سئوال سختیه و ما به همین دلیل قصد داریم تا چند ماه اینده اتفاقات خوبی رو رقم بزنیم و دوره هایی را راه اندازی خواهیم کرد که برای کسب مهارت بالینی باشه و بتونه به صورت عملی دانش بالینی رو ارتقا بده…
چون واقعیت اینه که دانش بالینی در همه دنیا اونقدر بالا نیست طبق چیزی که من در اسیا و اروپا و امریکا به طور نسبی دیدم… نمیتونم بگم ایران نسبت به دنیا چقدرعقبتر یا جلوتر هست ولی خب این مسئله در کل دنیا هست و باید بعد از فارغ التحصیلی به دنبال کسب این دانش بالینی بود و نباید ترسید از کسب اون… دانشجوی فارغ التحصیل دامپزشکی در همه جای دنیا زیاد سواد بالینی و تجربش رو نداره…
حالا من از کجا شروع کردم رو بهتون میگم…
من از دوره های انلاین در سال 2012 شروع کردم که مدرسینش خارج از ایران بودن و امتحان هاش رو دادم و از رویال وترینری کالج لندن شروع کردم و دوره هایی رو از امریکا گذروندم و یکی دوتا ورکشاپ در دانشکده دندانپزشکی انسانی شرکت کردم به سختی چون من رو نمیپذیرفتن چون دامپزشک بودم ولی به هرجهت من رفتم و اروم اروم به این سمت رفتم که دیدم اونقدر دنداپزشکی علم وسیعی هست که من نمیتونم با این چیزها طبابت جدی کنم و تا اینکه وارد دوره های ESAVS شدم
که در همه دنیا جزو دوره های گران ولی با کیفیت بالینی بسیار بالایی هست و همیشه آرزوش رو داشتم که شرکت کنم چون خیلی هزینه ی سنگینی داشت و چندین ماه حقوقم رو جمع کردم و از خیلی چیزها گذشتم به خاطر این علم و حتی دوری فرزند کوچیکم رو تحمل کردیم ولی بالاخره با هرسختی ای بود من این کار رو کردم… و امتحان هاش رو دادم و تونستم سرتیفیکیت دندانپزشکی اروپا رو بگیرم و این دوره ها هست و هرکسی بخواد میتونه بره ولی متاسفانه از سال گذشته گفتند که فقط افراد عضو اتحادیه ی اروپا رو قبول خواهند کرد و به من گفتن که باید هرچه زودتر درسم رو تموم کنم
خب حالا بقیه چه کنن؟ الان که کرونا هست و خب نمیشه سفر کرو و هیچی و فعلا بهش فکر نکنن ولی اگر پلن (برنامه) طولانی مدتی دارند میتونن به دوره هایی که در سراسر دنیا برگزار میشود در امریکا و اروپا و استرالیا بروند و دنتال سنتر ترینینگ هایی (dental center trainings) هست که میتونن به اونجا برن… البته که دندانپزشکی شغل پرخرجی هست ولی در همه جای دنیا با درامد پایینتری از جراحی هست ولی خب اگر هدفشون این هست باید براش هزینه کنن و یا اونقدر دانش بالینیشون رو بالا ببرن که نیاز به دوره ی اموزشی کمتری پیدا کنند…

و خب سئوال بعدی ما این هست که ایا این ظرفیت وجود داره که دندانپزشکی به یک فیلد مجزا برای ادامه تحصیل در ایران شناخته بشه؟
خب من برای این روز روزشماری میکنم و ارزوم این هست…در دنیا هم اگر برید AVDC رو سرچ کنید اونجا نوشته شده که رزیدنسی دندانپزشکی مثل بقیه رزیدنسی هاست و باید تکلیفتون در اون کشور معلوم باشه برای مهاجرت و…
ولی من ارزو میکنم که رزیدنت بیاریم در این رشته و استارتش رو در کشورمون بزنیم…

الان در کشوری به طور خاص این فیلد تدریس میشه؟
نه.در امریکا رزیدنسی هاش یا بیمارستان محوره یا اکادمی محوره… مثلا شما یا میرید در کالج کورنل اپلای میکنین یا در بیمارستان دام کوچک هیوستون اپلای میکنین…
و دkدانپزشکی اسب و دام کوچک و اینها جداست و خب تعداد این دانشکده ها تعدادش خیلی کم و محدوده و حتی میتونن به EVDC برن و سرچ کنن و اپلای کنن…
و همه اینها به شرطی هست که شما بتونید دوره عمومیتون رو برای کار بالینی تبدیل کنید…
ولی اگر کسی به امریکا بره باید یک سال اینترن شیپی رو بعد از مدرک دکترای عمومی و امتحان تافلش رو بگذرونه…

خانم دکتر چه چیزی باعث شد که شما کتاب دندانپزشکی در دام کوچکتون رو تالیف کنید؟
همین که من خیلی به سختی این مهارت رو بدست اوردم و واقعا دوست داشتم و خانوادم و محل کارم و فیدبک های خوب مریضانم بهم این شهامت و جرئت رو دادند که برم جلوتر در این دانش… چون در کشور ما دوره ای به اسم دندانپزشکی نیست و در بخش جراحی فقط دو سه ترم از دندانپزشکی هست…
و دیدم باید کسی شروع کنه این مهارت رو در کشور…

خانم دکتر چه افرادی میتونن از کتابتون بهره ببرن؟
یک چیزی به اسم کیک دندانپزشکی هست که دو سومش شامل تشخیص و معاینه و چارت دندانپزشکی و دندان کشیدن هست
و بقیه ی باقیماندش یعنی یک سومش میشه جراحی های مختلف دهان و عصب کشی و ترمیم و جرمگیری و… هست و وقتی همه ی اینهارو جمع میزنیم فقط 16درصدش باقیمانده و این قسمت کم رو باید بگذاریم برعهده کسی که متخصص حرفه ای این دوره هست… و به غیر از این 16درصد همه چیزهای دیگر در کتاب من گفته شده… و من سعی کردم بخش اعظمی از این حرفه رو در کتابم کامل کنم…
مشکل شماره یک حیوانات بیماری های پریودنتال هست و این بسیار مهمه… و بخش های دیگه ای در کتاب گفته شده…

نکته: در حال حاضر کتاب دندانپزشکی خانوم دکتر در سایت ما قابل خریدن هست…
معرفی برنده ی مسابقه و قرعه کشی برای کتاب خانم دکتر توکلی…

قسمت پرسش سئوالات مخاطبان:
همه ما بسیار ممکنه بترسیم ولی این مهمه که بریم جلو و عقب نکشیم…