مقدمه:

نخستین بار بوقلمون در مکزیک توسط جهان گردان اروپایی مشاهده شد و آنرا با خود به اروپا بردند پس از آن تا سال ۱۵۰۰ میلادی در ایتالیا فرانسه و انگلستان بوقلمون پرورش داده میشد با کشف آمریکا مهاجران به خوبی با این پرنده و مزه آن آشنائی داشتند لذا به سرعت پرورش و مصرف بوقلمون در آمریکا گسترش یافت به طوری که هم اکنون ایالات متحده و اتحادیه از اروپا به ترتیب اولین و دومین تولید کننده  و نیز مصرف کننده گوشت بوقلمون در دنیا میباشند در ایران نیز تا پیش از دوره صفویه بوقلمون یافت نمیشد اولین بار ارامنه ای که برای تجارت از ایران به اروپا رفتند بوقلمون اهلی را به ایران آوردند و آن را به شاه عباس تقدیم کردند چون شاه خیلی خوشش آمد دستور داد تا تخم بوقلمون را در خانه های ارامنه تقسیم کنند زیرا آنها بهتر از جوجه ها مراقبت میکردند در عوض میبایست سالی یک عدد بوقلمون به شاه تقدیم میکردند . ارامنه چون دیدند قبول پرورش بوقلمون ماند پرورش خروس اخته (که بیشتر به پرورش و تکثیر آن پرداخته بودند )برای آنها مالیات جدیدی خواهد داشت لذا در پرورش آن مسامحه کردند و بدین ترتیب مقدار زیادی از آنها تلف شدند . پیشرفت علوم ژنتیک ,تغذیه و مدیریت و تاثیر آنها بر پرورش بوقلمون سبب شد تا پرورش بوقلمون از حالت سنتی خارج شده و گونه جدیدی از بوقلمون های صنعتی بو جود آید که گوشت آن حاوی پروتئین زیاد و چربی و کلسترول کمی میباشد.

نژاد شناسی:

بیشتر اوقات در گونه های بوقلمون جور و نژاد را با یکدیگر اشتباه می گیرند ولی در واقع جور زیر مجموعه نژاد است و هر نژاد از تعدادی جور تشکیل شده است.

اصطلاحاً نژاد گروهی از موجودات در داخل یک گونه را شامل می شود که خصوصیاتی قابل شناسایی و قابل تعیین شامل ویژگی های جغرافیایی،ظاهری، عملکردی و حتی فرهنگی هستند این خصوصیات امکان تفریق این گروه را از سایر افراد موجود در همان گونه فراهم می سازد.

بعلاوه در بین جوجه های مختلف برخی تفاوت های عملکردی قابل شناسایی و قابل انتقال به نسل بعد نیز مشاهده می شود بعنوان مثال: مقاومت در برابر بیماریها، توان رشد، خصوصیات رفتاری و دیگر ویژگی‌های که لزوماً مرتبط با رنگ پرها نیستند اشاره نمود.و در داخل هر نژاد تقسیم ‌بندی‌های جزئی‌ترین شامل جور و تیپ‌های مختلف وجود دارد جور ها بر اساس رنگ پرها، شکل تاج و حضور یا عدم حضور ریش در گونه های پرندگان تقسیم بندی می شوند .

انجمن طیور آمریکاAPA  در حال حاضر تنها ۸ جور مختلف بوقلمون را مورد تایید قرار داده است که عبارت اند از:

۱-پولاد(ناراگانست)۲-رنگین کمان(برنز)۳- سیاه ۴-هلندی سفید۵- سیمین(اسلت)۶- سرخ بوربون۷- سفید و کوچک مرمر (بلتس وین)۸-شاهین(رویال پالم)

انواع جور بوقلمون و ویژگی های آن ها:

الف) جور رنگین کمان(برنز): پرندگان نر و ماده بالغ اینجور به ترتیب به وزن های ۱۶.۳  کیلو گرم و ۹.۱ کیلوگرم می رسند.

جور رنگین کمان در واقع دارای دو زیر جور مختلف با عناوین رنگین کمان استاندارد و رنگین کمان سینه پهن است

وزن کسب شده توسط هر یک از این زیر جور ها متغیر است به گونه‌ای که بوقلمون های نر و ماده بالغ در انواع رنگین کمان استاندارد، به طور معمول به ترتیب ۱۵.۴ کیلوگرم و ۸.۶ کیلوگرم دست می‌یابند

همچنین وزن بوقلمون های نر و ماده بالغ در انواع رنگین کمان سینه پهن به طور معمول به ترتیب ۲۰.۴ کیلوگرم و ۱۴.۵ کیلوگرم می باشد.

ب)جور سفید و کوچک مرمر(بلتس ویل): پرندگان نر و ماده بالغ در این جور به ترتیب به وزن ۱۰.۵ کیلوگرم و ۵.۹ کیلوگرم می رسند.

به وسیله محققان مرکز تحقیقاتی وزارت کشاورزی ایالات‌متحده دربلتس ویل مریلند در دهه های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ ایجاد شده و هدف از ایجاد آن تولید بوقلمون های کوچک اندام با پرهای سفید رنگ برای مراکز تولیدی روستایی و کوچک بوده است برای ایجاد این جور محققان از جور های هلندی سفید، اتریشی سفید، رنگین کمان ،سیاه و سویه ای از بوقلمون های سپید سینه پهن متعلق به دانشگاه کرنل و بوقلمون های وحشی متعلق به شرقی ایالات متحده استفاده کردند.

ج)جور سیاه: نر و ماده بالغ این جور به ترتیب ۱۵ کیلوگرم و ۸.۲ کیلوگرم می رسند این جور از نخستین بوقلمون هایی است که توسط کاشفان قاره آمریکا از جمله کریستوف کلمب به اروپا انتقال یافتند.

جالب توجه است که از هم خونی پرندگان این جور با بوقلمون های وحشی برای ایجاد جور های رنگین کمان ، نارا گانست و سیمین استفاده شده است.

از طریق هم خونی بوقلمون های باف، رنگین‌کمان و سفید هلندی در سال‌های آغازین سده نوزدهم ایجاد شده است از مشخصات پرندگان این جور می توان به اندامی بزرگ، پرهای عمدتاً به رنگ سرخ شاه بلوطی اشاره کرد.

د)جور سرخ بوربون: پرندگان نر و ماده بالغ در این جور به طور معمول و به ترتیب به وزن ۱۵ کیلوگرم و ۸.۲ کیلوگرم می رسند این جور از جور های قدیمی آمریکایی است.

این جور به دلیل برخورداری از ویژگی های تولیدی عالی همچنان محبوبیت خود را نزد تولیدکنندگان کوچک حفظ کرده اند.

ر)جور سپید سینه پهن: پرندگان نر و ماده بالغ در این جور به ترتیب به وزن ۲۲.۷ کیلوگرم و ۱۶.۳ کیلوگرم دست می یابند در نیمه دوم سده ی گذشته به ویژه برای تولید متراکم و تجاری گوشت بوقلمون ایجاد شده است.

پرندگان این جور از طریق هم خونی بوقلمون های هلندی سفید برخی از انواع سفید رنگ و بوقلمون های رنگین کمان سینه پهن ایجاد شدند این بوقلمون ها در طول دهه ها با هدف تولید بیشترین حجم گوشت با صرف کمترین هزینه مورد انتخاب قرار گرفتند. این بوقلمون ها معمولا بیشتر از یک سال قادر به زندگی نیستند چرا که حساسیت زیادی به اختلالات اندام حرکتی و نارسایی های قلبی عروقی دارند

بیشتر بوقلمون های متعلق به جور سپید سینه پهن معمولاً بلافاصله پس از دستیابی به وزن مطلوب بازار در سن تقریبی ۱۴ تا ۱۸ هفتگی کشتار و وارد بازار مصرف می شوند.

تنها گروهی از پرندگان متعلق به این جور که برای مدت طولانی‌تری نگهداری می‌شوند پرندگان نر گله های مولد هستند که برای فراهم‌سازی اسپرم، مورد نیاز به منظور انجام باروری دستی یا همان تلقیح مصنوعی پرورش می‌یابند. 

غ)جور سیمین(اسلت): وزن پرندگان نر و ماده بالغ در اینجور به ترتیب ۱۵ کیلوگرم و ۸.۲ دهم کیلوگرم خواهد رسید.

رنگ پرها در پرندگان جور سیمین الگوی مخلوط دارد به گونه ای که نقاط سیاه مایل به آبی رنگ بر روی زمینه هایی از پرهای آبی مایل به خاکستری  پراکنده شدند.

به هر حال متاثر از ترکیب ژنی پرندگان این جور جوجه های تولید شده دارای پرهای سیاه آبی و خاکستری رنگ هستند یکی از چالش‌های پرورش این بوقلمون احتمال بروز یک شکل غیر معمول کاتاراکت در برخی از بوقلمون های مسن می باشد این عارضه ممکن است سبب  بروز کوری در آنها شود .

جور سیمین

این جور از طریق هم خونی پرندگان اهلی انتقال یافته از اروپا با بوقلمون های وحشی خاور ایالات متحده ایجاد شده است

ح)جور پولاد(ناراگانست): نر و ماده بالغ اینجور به ترتیب به وزن های ۱۵ و ۸.۲ دهم کیلوگرم دست می یابند نامی این جور از نام خلیج نارا گانست در منطقه رودآیلند رد گرفته شده است.

و این اعتقاد وجود دارد که بوقلمون های این جور ممکن است حد واسط بوقلمون های جور رنگین‌کمان و بوقلمون های وحشی باشند الگوی رنگی پر ها در بوقلمون های جور پولاد مشابه با جرم رنگین کمان است ولی در قسمتهایی که بوقلمون های رنگین کمان در پرهای خود دارای بازتاب مسی رنگ هستند بوقلمونهای پولاد ،رنگ خاکستری مایل به پولادی نشان می دهند.

و)جور سپید هلندی: وزن پرندگان نر و ماده بالغ در این جور به طورمعمول و به ترتیب به ۱۵ کیلوگرم و ۸.۲ کیلوگرم خواهد رسید.

بوقلمون های سفید هلندی از اروپا منشر دارند و احتمالا خاستگاه اصلی آنها کشورهای هلند و  اتریش است زیرا در این کشورها بود که برای نخستین بار مردم تمایل خود را برای مصرف بوقلمون های دارای پرهای سفید رنگ نشان دادند.

از دیگر ویژگی‌های این بوقلمون ها می‌توان به توان تولید مثل طبیعی آنها و شکل بدنی آنها که مشابه با سایر جور های استاندارد بوقلمون است و عضلات سینه در آنها مانند بوقلمون سفید سینه پهن توسعه یافته نیست اشاره کرد

این جور برای نخستین بار در سال ۱۸۷۴ میلادی  به وسیله APA مورد تایید قرار گرفت.

پرندگان نر و ماده بالغ این جور به ترتیب به وزن ۱۰ کیلوگرم و ۵.۵ کیلوگرم دست می یابند.

ه)جور شاهین(رویال پالم):

پرندگان موجود در این جور بوقلمون های زیبا و دوست داشتنی با اندامی متوسط هستند. که در ابتدا به عنوان یک جور زینتی ایجاد شده‌اند جور شاهین علاوه بر برخورداری از ظاهر خوب انتخاب مناسبی برای پرورش دهندگان خانگی و روستایی بوقلمون برای تولید گوشت در مقیاس کوچک است.

این جور دارای دو زیر جور مختلف با نام های شاهین آبی (بلو پالم)و شاهین طلایی (گلدن پالم)است که هیچکدام به وسیلهAPA مورد تایید قرار نگرفته اند.

سویه شناسی:

هر جور تعدادی سویه دارد که در این بخش به سویه های تجاری بوقلمون می پردازیم.

۱_سویه تجاری مروارید(هایبرید کانورتر):این سویه برای اصلاح نژاد بوقلمون های اهلی به منظور برطرف سازی نیاز پرورش دهندگانی که علاقمند به پرورش سویه های سنگین وزن با بالاترین سطح سود دهی هستند ایجاد شده است .

در این سویه تجاری تعادل مناسب بین ضریب تبدیل و وزن گیری انعطاف‌پذیر برقرار گردیده است.

بوقلمون های این سویه پرندگانی مقاوم هستند که توان تطابق با شرایط آب و هوایی مختلف و سیستم های پرورشی و مدیریتی متفاوت را به بهترین شکل بروز می‌دهند

به همین دلیل بسیاری از متخصصان امر پرورش استفاده از بوقلمون های این سویه را به صورت انتخابی در سیستم های پرورشی بدون کاربرد آنتی‌بیوتیک ،توصیه می کنند.

بوقلمون های این سویه دارای دو تیپ مولد و تجاری هستند.

۲-سویه ی تجاری ارج(هایبرید گریدمیکر):یک سویه تجاری متوسط از لحاظ اندام که به منظور پرورش و عرضه در بازار هایی که تقاضای زیادی برای لاشه کامل بوقلمون وجود دارد بسیار مناسب است کیفیت لاشه ها در پرندگان این سویه بسیار عالیست و توان بسیار زیادی برای کسب عضلات حجیم سینه دارند..

در مجموع ساختار بدن این بوقلمون ها برای کارخانه فرآوری گوشت بسیار مطلوب است بوقلمون های این سویه پرورش آسانی دارند. و به سایر ویژگی های آن ها نظیر مقاومت عالی پاها سلامت مجاری روده ای و ضریب تبدیل مطلوب می توان اشاره نمود.

از دیگر ویژگی‌های این سویه که در عمل می توان مشاهده کرد حساسیت آن به بروز رفتار خود خوری کانی بالیسم است از این رو پرورش این سویه به رعایت موارد احتیاطی بیشتری نیازمند است.

در واقع برای تحقق این هدف استفاده از بوقلمون های پیلتن را می‌توان به عنوان سویه انتخابی و بسیار مناسب با اطمینان توصیه نمود.

۳-سویه تجاری پیلتن(هایبرید اکس ال): بوقلمون های این سویه تجاری شامل پرندگانی توانمند و اندام بزرگ برای پرورش دهندگان است که قصد پرورش بوقلمون های سنگین وزن برای عرضه در بازارهای مصرف خاص یا برای تولید محصولات فرآوری شده گوشت‌بوقلمون دارن

سویه تجاری پیلتن

۴_سویه تجاری بیتا۶(بیوتی۶): این سویه تجاری سنگین وزن بعنوان معیار اروپایی تولید کارآمد گوشت بوقلمون شناخته می‌شود توان وزن گیری و زنده مانی قابل توجه این سویه سبب شده است که پرورش آن با هدف تولید محصولات فرآوری شده و دارای ارزش افزوده بوقلمون به شکل ایده‌آل مطلوب باشد.

۵_سویه تجاری آزمون(TP7:Test Productive): این سویه به دلیل تولید آزمایشی با این نام عرضه شده است این سویه تجاری سنگین وزن پرنده مقاوم بدون نیاز به اعمال تدابیر مدیریتی پیچیده و دارای بازدهی اقتصادی قابل توجه است سویه تجاری TP7 برای بازار اروپا ایجاد گردیده و با توجه به ضریب تبدیل مناسب و توان تولید عضلات حجیم سینه و دارای ارزش افزوده برای تولید محصولات فرآوری شده گوشت‌بوقلمون مطلوب است.

۶-سویه تجاری ممتاز(بیوتی پرمیوم): این سویه تجاری یک محصول انتخابی برای مجموعه هایی است که نیازمند پرورش سویه های میانه وزن با نیازهای غیر پیچیده مدیریتی و مایل به دستیابی حداکثر عملکرد تجاری با صرف کمترین هزینه های تولیدی هستند

پرورش این سویه در مجموع بیشترین بازگشت اقتصادی را به دلیل توان کسب وزن دهی مناسب، مدیریت پرورش آسان، ضریب تبدیل خوب ، وزن گیری مطلوب و توان زنده مانی قابل توجه به دنبال خواهد داشت پرندگان متعلق به این سویه دارای خوی آرامی هستند و به آسانی می توان  با رعایت موارد مدیریتی ساده از شکل گیری رفتار خود خوری در بین آنها جلوگیری نمود.

۷-سویه تجاری بیتا۱۰(بیوتی۱۰): از سویه های تجاری سبک وزن بوقلمون محسوب می شود عمده بازار مصرف این سویه تجاری در نواحی مختلف اتحادیه اروپایی و در کشورهایی که تمایل زیادی برای مصرف لاشه کامل بوقلمون وجود دارد.

در کشور ما نیز از چندین سال پیش پرورش این سویه تجاری مورد توجه قرار گرفته و در حال حاضر بخش قابل توجهی از سویه  های گوشتی پرورش یافته را به خود اختصاص می دهد.

۸- سویه تجاری نیکو ۳۰۰(نیکولاس۳۰۰): از سویه های سبک وزن بوقلمون به حساب می‌آید بازار مصرف سویه تجاری نیکو ۳۰۰ عمدتاً در ایالات متحده و آمریکای شمالی متمرکز است و در مناطقی که درخواست خرید لاشه کامل بوقلمون وجود دارد تمایل برای پرورش و عرضه این سویه تجاری فراوان تر است.

افزایش قدرت پا و دستگاه گردش خون را می‌توان عامل مهمی در انتخاب این سویه به شمار آورد.در ایران از پرندگان این سویه در برخی از گله های مولد پس ازآمیزش با دیگر سویه ها به منظور تولید جوجه های تجاری استفاده شده است  بوقلمون های تجاری متعلق به سویه نیکو ۳۰۰ از رشد سریع ضریب تبدیل مناسب و توان زندگانی مطلوب برخوردار هستند.

۹-سویه تجاری پسند(هایبرید اپتیما):این سویه تجاری با هدف عرضه به بازارهایی با تقاضای بوقلمون های متوسط جثه توسعه یافته و معرفی شده است.

سویه های هایبرید اپتیما اختصاصاً برای تولیدکنندگانی توسعه یافته است که به دنبال پرورش پرندگان سنگین وزن تر با قابلیت فرآوری مطلوب هستند.

افزایش قابلیت توسعه عضلات‌ سینه میانگین افزایش وزن روزانه قابل توجه، رفتار آرام ،حفظ خشکی بستر در سالنهای پرورش و برخورداری از ویژگی‌های مورد نظر تولید کنندگان امروزی بوقلمون از خصوصیاتی هستند که به وسیله شرکت ارائه دهنده در مورد  این سویه ذکر شده اند.

نویسنده:محمد فرخنده اقبال

منابع:

The Turkey Book By Dr.Avesta Sadrzadeh , Tohid Tolouei , Mohammad Soltani

Cunningham’s Textbook of Veterinary Physiology by Bradly G.Klein