استفاده منطقی از آنتی‌بیوتیک در خرگوش

از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود؛ که باید حتما توسط دامپزشک تجویز گردد. عفونت‌های باکتریایی در هر نقطه از بدن ممکن است رخ بدهند. استفاده از آنتی‌بیوتیک مبحثی مهم در فارماکولوژی است و به ویژه استفاده از آنتی‌بیوتیک در خرگوش بیشتر حائز اهمیت است. در ادامه مطلب به اهمیت تجویز و دقت در تجویز کردن آنتی بیوتیک در خرگوش می‌پردازیم.

بهترین راه برای انتخاب آنتی‌بیوتیک

بهترین راه برای انتخاب موثرترین آنتی‌بیوتیک، نمونه برداری از بافت عفونی است؛ مثلا تهیه برشی کوچک از دیواره آبسه یا تهیه یک سواپ از ناحیه درگیر و فرستادن نمونه برای آزمایشگاه. سپس آزمایشگاه نمونه را کشت می‌دهد و تست حساسیت تهیه می‌کند و نتیجه را به دامپزشک اطلاع می‌دهد. بهتر این است که هر دو تست باکتری‌های هوازی و بی‌هوازی انجام گیرد تا بهترین تصمیم برای مصرف دارو اتخاذ شود تا بهترین اثر را داشته باشد. در برخی موارد عفونت ممکن است در جایی رخ بدهد که دسترسی به آن سخت باشد؛ مثلا درون دستگاه گوارش، تنفس، ادراری، چشم و روده و استخوان. در این موارد، دامپزشک باید حدس بزند که کدام آنتی بیوتیک برای درمان بهترین است. مروری بر فیزیولوژی خرگوش به ما کمک می‌کند تا متوجه شویم چرا استفاده از آنتی‌بیوتیک در خرگوش خطرناک است.

آیا هر آنتی‌بیوتیکی در خرگوش قابل استفاده است؟!

خیر! خرگوش دستگاه گوارش غیر معمولی دارد. میکروارگانیسم‌های متعددی در دستگاه گوارش خرگوش ساکن اند که با هم سبب هضم غذا می‌شوند. تعادل بین میکروارگانیسم‌ها در دستگاه گوارش به عوامل بسیاری بستگی دارد؛ از جمله رژیم غذایی و در برخی مواقع، دارو. برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند به عکس، دیواره‌ی روده را تحت تاثیر قرار داده و زمانی که در رقابت ایجاد شده توسط باکتری‌های نرمال روده کنترل می‌شوند، باکتری‌های مفید را کشته و سبب رشد بی رویه باکتری‌های ساکن پاتوژنیک شوند. اگر پاتوژن‌های باکتریایی از سویه‌هایی خاص باشند، می‌توانند توکسین تولید کنند که باعث مرگ خرگوش می‌شود.

این پروسه از بین رفتن باکتری‌های مفید و ساکن شدن باکتری‌های پاتوژن ممکن است تا ۱۰ روز پس از پایان روند درمان طول بکشد و نهایتا موجب مرگ خرگوش شود که برای دامپزشکانی که کاملاً با طب خرگوش آشنا نیستند؛ ممکن است عامل اصلی بروز عفونت را مخدوش کند. خرگوش ممکن است تا یک یا دو روز قبل از بروز جایگزینی باکتری‌های پاتوژن در روده، نرمال باشد و پس از آن ممکن است فعالیت هایش کاهش یابد، اشتهایش کمتر شود، دچار اسهال آبکی شود، مکرر دهیدره شود و نهایتا بمیرد. اسهال آبکی(بدون شکل گرفتن مدفوع) در خرگوش بیسار اورژانسی است و ممکن است طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از اولین تظاهرات بالینی، بمیرد. انتخاب آنتی‌بیوتیک و نحوه مصرف آن فاکتور های مهمی هستند که دامپزشک در زمان درمان خرگوش، باید آنها را در نظر بگیرد. جدول زیر، شامل خلاصه‌ای از برخی آنتی‌بیوتیک‌های متداول ، نحوه مصرف و ریسک مصرف آنتی‌بیوتیک و بروز اسهال به دلیل از بین رفتن فلور روده است.

انتخاب آنتی‌بیوتیک و نحوه مصرف آن فاکتور های مهمی هستند که دامپزشک در زمان درمان خرگوش، باید آنها را در نظر بگیرد. جدول زیر شامل خلاصه‌ای از برخی آنتی‌بیوتیک‌های متداول ، نحوه مصرف و ریسک مصرف آنتی‌بیوتیک و بروز اسهال به دلیل از بین رفتن فلور روده است.

منبع: rabbit.org

جدول آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده در خرگوش

Antibiotic	Injectable Use?	Oral Use?	Other Use?	Risk of Antibiotic-Associated Diarrhea
Amikacin	Yes, with caution: nephrotoxic	No oral form available	Yes, impregnated in antibiotic beads Yes, in nebulization protocols	Low
Amoxicillin	No	No	No	High when given orally
Ampicillin	No	No	No	High when given orally
Azithromycin	No injectible form available	Yes	No	Low
Cephalosporins (Ceftazidime, Cefazolin, Ceftiofur, Cefriaxone, Cephalexin, Cephaloridine, Cephalothin)	Yes	No	No	High when given orally
CEFTIOFUR	No	No	Yes, impregnated in antibiotic beads	Low, when impregnated in antibiotic beads (bone abscess)
Chloramphenicol	Yes	Yes	Yes, ophthalmic ointment	Low
Ciprofloxacin	Yes	Yes	Yes ophthalmic drops	Low
Clindamycin	No	No	No	High when given orally
Difloxacin	No	Yes	No	Low
Doxycycline	Yes	Yes	No	Low
Enrofloxacin	Yes	Yes	Yes; otic drops	Low
Fusidic Acid	No	No	Yes, ophthalmic ointment	Low when used as eye ointment
Gentamicin	With extreme caution: nephrotoxic	With extreme caution: nephrotoxic	Yes, ophthalmic drops, impregnated in antibiotic beads Yes, in nebulization protocols	Low
Lincomycin	No	No	No	High
Marbofloxacin	No	Yes	No	Low
Metronidazole	No	Yes	Yes	Low
Oxytetracycline	Yes	No	No	Low Oral use not recommended, calcium in GI tract inactivates drug
Penicillin (procaine)	Yes	No	No	High, when given orally or applied topically
Penicillin (procaine and benzthiazine)	Yes	No	No	High, when given orally or applied topically
Streptomycin	No, nephrotoxic	No	No	High
Sulfadimethoxine	No	Yes	No	Low
Tetracycline	Yes	No	No	Low Oral use not recommended, calcium in GI tract inactivates drug
Tilmicosin	No	No	No	Risk of fatal adverse reaction: sudden cardiac arrest within ~30 minutes of administration
Trimethoprim/ sulphadiazine	Yes	Yes	No	Low
Trimethoprim/ sulfamethoxazole	Yes	Yes	No	Low
Tobramycin	No, nephrotoxic	No	Yes, impregnated in antibiotic beads Yes, ophthalmic and otic drops	Low
Tylosin	Yes	No	No	Unknown